 |
| Bộ 3 mũ/mã cúng Táo quân ngày 23 tháng chạp hàng năm |
Theo các nhà nghiên cứu Phong thủy
Việt Nam;
thì:
Thổ công (thổ thần,
địa thần) là vị thần cai quản đất đai (có thể là nhà của gia chủ,
của cơ quan, tổ chức hay nghĩa trang nghĩa địa ; riêng ở nghĩa trang nghĩa địa
còn có tên khác là thần linh). Theo cổ truyền lễ cúng Thổ công có thể tiến hành
vào thời điểm giờ tốt giờ hoàng đạo. Thông thường trước khi động thổ (đào đất)
để xây dựng. Riêng ở nghĩa địa thì không gọi là thổ công mà chỉ gọi là thổ thần
hay đơn giản là thần linh - có thể thắp hương trước khi người ta thắp hương cho
tổ tiên của mình vào bất kỳ lúc nào, thông thường chỉ thắp hương khi có việc tang, vào tiết Thanh minh hay ngày giỗ/mất của người quá cố. Tuy nhiên, không có
tài liệu nào xác định Thổ công là một hay nhiều thần, nhưng có lẽ chỉ có một vị
là nam thần. Thổ công hiện diện ở mọi nơi, mọi nhà trừ nơi có nước (Đất thì có
Thổ công, sông thì có Hà Bá).
Táo quân: Chính là vị Thần bếp
( có nhiều tên gọi như Táo quân, ông Táo, vua bếp, ông đầu rau). Theo truyền
thuyết từ xa xưa Táo quân là 3 vị thần (2 nam, 1 nữ) trông coi việc bếp
núc trong gia đình. Thú vị một điều là tuy gọi là ông Táo nhưng lại là 2
ông 1 bà. Táo quân chỉ hiện diện trong bếp mà thôi. Theo các nhà nghiên cứu: Táo
quân gồm 3 vị thần: Thổ công-Thổ Địa-Thổ kỳ.
+Chống mới là Thổ Công: trông nom
việc trong bếp.
+Chống cũ là Thổ Địa: trông nom
việc trong nhà.
+Vợ là Thổ Kỳ: trông nom việc chợ
búa.
Về cách thức thờ:
Ở miền Nam: Nhiều nơi không thờ thổ công mà chủ yếu thờ Thần Tài-Ông
Địa.
Ở miền Bắc: Trong các gia đình/cơ
quan chủ yếu thờ Thổ công; còn những nhà buôn bán/cửa hàng kinh doanh mới thờ Thần Tài –Ông Địa. Nơi thờ Thổ công là
nơi trang trọng trong nhà và cao nhất.
Lễ cúng:
+Cúng Thổ công: thì
cúng quanh năm vào các ngày sóc, 15 hàng tháng; cúng khi khởi công động thổ,
khai trương cửa hàng...
+Cúng Táo quân: chỉ duy nhất vào ngày 23/12 âm lịch (và có nhiều gia đình do bận
công việc cúng vào chiều 22/12) là lễ cúng tiễn chung Táo quân về chầu trời. Trong ngày này nhiều gia đình có mâm cúng Táo dưới bếp, còn Thổ Công được cúng ở ban thờ chính trên nhà cùng
với gia tiên. Do vậy, cần ít nhất 2 ban thờ + cá chép. Sau khi hóa vàng
thì tro của bát hương, chân hương tỉa
của cả năm và cá chép sẽ được thả xuống
sông, hồ để tiễn đưa các thần về Trời.
Để giảm bớt thủ tục thì hiện nay, khi
cúng Ông Táo thường cúng chung với ban thờ Thổ Công; đồ cúng cũng gia giảm cho
phù hợp với gia đình/ từng người; tuy nhiên cá sống thì không thể thiếu (thông
thường cúng cá sống từ 1 đến 3,5 con). Và sau khi song lễ đều thả cá ra sông,
ao , hồ...
Lễ vật cúng ông công ông táo:
Lễ vật cúng Táo công gồm có: một bộ gồm: 3 mũ ông Công ( ba chiếc: hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà).
Mũ dành cho các ông Táo thì có hai cánh chuồn, mũ Táo bà thì không có cánh
chuồn. Những mũ này được trang sức với các gương nhỏ hình tròn lóng lánh và
những giây kim tuyết màu sắc sặc sỡ. Để giản tiện, cũng có khi người ta chỉ
cúng tượng trưng một cỗ mũ ông Công (có hai cánh chuồn) lại kèm theo một chiếc
áo và một đôi hia bằng giấy. Màu sắc của mũ, áo hay hia ông Công thay đổi hàng
năm theo ngũ hành.
Màu sắc của mũ, áo hay hia ông Công
thay đổi hàng năm theo ngũ hành.
Năm hành kim thì dùng màu vàng
Năm hành mộc thì dùng màu trắng
Năm hành thủy thì dùng màu xanh
Năm hành hỏa thì dùng màu đỏ
Năm hành thổ thì dùng màu đen.
Mâm cỗ cúng Táo quân thông thường là mặn gồm: (Những gia đình theo Đạo Phật hoặc tu thì
cúng chay: gồm xôi –chè-oản-hoa quả-bánh chay....)
1 đĩa gạo
1 đĩa muối
5 lạng thịt vai luộc
1 bát canh mọc
1 đĩa xào thập cẩm
1 đĩa giò
1 con cá chép rán (hoặc cá chép sống)
1 đĩa xôi gấc,
1 đĩa chè kho
1 đĩa hoa quả
1 ấm trà sen
3 chén rượu
1 quả bưởi
1 quả cau, lá trầu
1 lọ hoa đào nhỏ
1 lọ hoa cúc
1 tập giấy tiền, vàng mã
Như vậy: Thổ Công và Táo quân là các vị thần khác nhau. Và
Lễ cúng cũng khác nhau nhưng đều nằm trong các vị thần đươc thờ cúng theo theo
truyền thống người Việt Nam.
(Ngô Lê Lợi- 22/12 Ât
Mùi)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét